Omdat de gemeenten Uden en Landerd per 1 januari 2022 worden samengevoegd tot een nieuwe gemeente met de werknaam Maashorst, moet er ook worden nagedacht over een nieuw gemeentewapen. 

Aan de Hoge Raad van Adel wordt gevraagd om met een voorstel voor dit wapen te komen.  De drie lokale heemkundekringen (Schaijk-Reek, Uden en Zeeland) mochten meepraten over het ontwerp. Ze kregen daarbij ondersteuning van de Noord-Brabantse Commissie voor Wapen- en Vlaggenkunde (van Brabants Heem) in de persoon van Gert Beuving.

De heer van der Borne van de Hoge Raad van Adel gaf een toelichting over de richtlijnen.

 

De uitgangspunten voor een nieuw ontwerp:

1. Volledig nieuw

Een optie voor een nieuw wapen kan zijn om uit te gaan van een compleet nieuw ontwerp, dus niet gebaseerd op de huidige wapens. Te denken valt bijvoorbeeld aan een wapen dat afgeleid is van de naam van de nieuwe gemeente: Maashorst. Dat zou kunnen leiden tot een gouden/geel schild met een golvende blauwe schildvoet: het goud staat dan voor het hoger gelegen (Maas)horstgebied met daaronder de Maas.
Ook valt te denken aan symboliek die voortkomt uit de wijze waarop de nieuwe gemeente zich ziet of zich wil presenteren. Zo’n wapen zou dan ook het uitgangspunt kunnen zijn voor de nieuwe huisstijl. Een andere benadering is om de kenmerken van het nieuwe gemeentegebied te gebruiken.

2. Gebaseerd op de historie van dit gebied

Het grootste gedeelte van de nieuwe gemeente ligt in het voormalige hertogdom Kleef en/of het Land van Ravenstein. Dit zou als uitgangspunt gekozen kunnen worden voor het ontwerp: bijvoorbeeld een wapen met daarin de karbonkel van Kleef (nu ook al in het wapen van Uden) en dan niet in de Rijkskleuren blauw en goud, maar bijvoorbeeld een gouden/geel schild met een rode karbonkel: eenvoudig en doet recht aan de historie. De kleuren omgekeerd zijn die van de hertogen van Kleef; dat zou wat teveel van het goede kunnen zijn. Er zijn ook nog andere mogelijkheden als meer specifiek naar het Land van Ravenstein gekeken wordt.

3. Gebaseerd op de huidige wapens

Een mogelijkheid waarvoor bij veel herindelingen wordt gekozen: neem de meest kenmerkende herautstukken uit beide wapens en voeg die heraldisch verantwoord samen. Te denken valt aan de karbonkel van Uden en de keper van Landerd (die verwijst naar de naam van de voormalige gemeente): bijvoorbeeld een gouden/geel schild met rode karbonkel met daarop een hartschild van zilver met alleen de groene keper. Een simpele wapendeling middels een gedeeld of doorsneden schild met in elk van de delen de wapens van de huidige gemeentes levert waarschijnlijk geen esthetisch fraai beeld op, maar behoort tot de mogelijkheden.

De huidige wapens en hun achtergrond

 

Uden:

In blauw beladen met acht zich overkruisende aan weerskanten geleliede stokken van goud; voor middenschild in blauw, beladen met elf fascen en geboord, mede van goud. (KB 16 juli 1817)

Het is ook omschreven als: “In blauw een karbonkel van goud met over alles heen een rooster van goud” (Koffie Hag album, S.G. van der Laars, Gemeentewapens van Nederland, Sierksma).
Het rooster zou op de patroonheilige Laurentius wijzen.

Rond 1400 komt de heerlijkheid Ravenstein, waartoe Uden behoorde, in de handen van de hertogen van Kleef.  Het wapen is een verminkte versie van het wapen van Kleef. Uden kwam in 1396 in handen van de hertog van Kleef. De schepenbank voerde tot die tijd een zegel (de oudste afdruk uit 1331), waarop een eikenboom, waaraan twee schilden hangen. Deze schilden vertonen de wapens van de oudste heren uit het geslacht Van Herpen en dat van hun opvolgers uit het geslacht Van Valkenburg. Deze laatste familie kwam in 1328 in bezit van de heerlijkheid.

Op alle latere zegels komt het wapen van Kleef voor. De oudst bekende afdruk van een zegel met dit wapen dateert uit 1447. Het in de 17e of 18e eeuw vervaardigde zegel met het Kleefse wapen heeft tot voorbeeld gediend voor het wapen. Het wapen is echter in rijkskleuren verleend, omdat de burgemeester geen kleuren had aangegeven bij de aanvraag. Daarenboven is ook de beschrijving niet juist: het gaat niet om 8 aan weerskanten geleliede stokken maar om slechts 4!

Landerd:

Gemeente, per 1 januari 1994 ontstaan uit de samenvoeging van Schaijk incl. Reek en Zeeland.

In zilver een verkorte keper van groen, vergezeld boven van twee merletten en beneden van een vierbladige bloem, alles van rood. Het schild gedekt met een gouden kroon van drie bladeren en twee parels.

Het wapen is een nieuw ontwerp, geen van de elementen van de opgeheven gemeentes komt in het nieuwe wapen terug. De keper symboliseert de naam van de gemeente: Landerd komt van Landweer. Een landweer is een dijk ter bescherming tegen het water of een vijand. In dit geval tegen het water. De kleur is groen, aangezien dergelijk dijken altijd begroeid zijn met gras.

De andere kleuren zijn genomen van het land van Herpen, waarin Schaijk, Zeeland en Reek behoorden; namelijk zilver en rood. De drie dorpen worden gesymboliseerd door de drie symbolen. De twee merletten zijn afkomstig uit het wapen van het land van Herpen, de vierbladerige bloem, die een heidebloem voorstelt, is symbool voor de vele heide in de omgeving.

In eerste instantie had de Hoge Raad van Adel bezwaren tegen de heidebloem. De bloem werd niet herkenbaar geacht en voorgesteld werd een heidetak. De Noordbrabantse Commissie voor Wapen- en Vlaggenkunde vond de bloem wel herkenbaar en karakteristiek. De Hoge Raad van Adel ging vervolgens akkoord, maar alleen als de bloem als vierbladig werd omschreven.

 

Lees ook het artikel over het ontstaan van het wapen van Zeeland >